Ontslag executeur

Benoeming van een executeur

Een executeur kan uitsluitend bij testament worden benoemd. In het verleden was het ook mogelijk om deze benoeming bij codicil plaats te laten vinden, maar sinds het nieuwe erfrecht per 1 januari 2003 is dat niet langer mogelijk. 
Bij testament kan in beginsel iedereen tot executeur worden benoemd. De wetgever heeft ermee volstaan door te benoemen wie niet tot executeur kan worden benoemd:

• Handelingsonbekwamen;
• Degenen van wie één of meer goederen onder een bewind zijn gesteld;
• Degenen die failliet zijn of ten aanzien waarvan de WSNP van toepassing is verklaard;

Aanvaarding van de benoeming

Het is te kort door de bocht om te veronderstellen dat in geval er bij testament de benoeming van een of meerdere executeurs heeft plaatsgevonden, deze(n) ook meteen in functie zijn. Men wordt namelijk pas executeur door aanvaarding van de functie, welke aanvaarding vormvrij kan plaatsvinden. Het is verstandig om van deze aanvaarding een verklaring van executele op te laten maken door een notaris. Met dit document kunnen de bevoegdheden van de executeur doorgaans eenvoudiger worden uitgevoegd. Banken en andere instellingen weten dan dat de executeur inderdaad de geclaimde bevoegdheden heeft.

Indien de benoemde persoon treuzelt met het uitbrengen van een keuze ter zake, dan kan de kantonrechter de beoogde executeur op verzoek van een belanghebbende een termijn stellen waarbinnen de keuze moet worden gemaakt.

Taakomschrijving executeur

De taken van de executeur zijn als volgt op te splitsen:

• Het beheren van de goederen van de nalatenschap;
• Het voldoen van de schulden van de nalatenschap, die tijdens zijn beheer uit die goederen behoren te worden voldaan;
• Het uitvoeren van testamentaire lasten;

Tot de bevoegdheden van de executeur behoort dus ook het te gelde maken (verkopen) van goederen, maar wel voor zover dat nodig is voor de tot zijn taak behoren betaling van de schulden van de nalatenschap. Daarbij dient de executeur op grond van de wet zo veel mogelijk in overleg te treden met de erfgenamen. Het zal niet verwonderen dat over een voorgekomen verkoop van een of meerdere goederen die tot de nalatenschap behoren er tussen de erfgenamen en de executeur (die wellicht tevens erfgenaam is) een geschil kan ontstaan. Het enkele feit dat er overleg moet plaatsvinden, maakt nog niet dat de erfgenamen het voor het zeggen hebben. Bovendien kan deze verplichting tot het voeren van overleg bij testament worden uitgesloten.

Privatieve vertegenwoordigingsbevoegdheid

De executeur heeft de zogenoemde privatieve vertegenwoordigingsbevoegdheid, zodat hij gedurende het beheer de vervulling van zijn taak als vertegenwoordiger van de erfgenamen optreedt. Deze vertegenwoordiging geldt voor zowel in als buiten rechte. De executeur dagvaardt dan dus namens de erfgenamen, maar dient ook in zijn hoedanigheid van executeur te worden gedagvaard als de erfgenamen in rechte worden betrokken.

Einde van de taak

De wet regelt uiteraard ook wanneer de taak van de executeur eindigt:

• Wanneer zijn werk erop zit;
• Door tijdverloop in geval van de benoeming voor bepaalde tijd;
• Door zijn dood, failliet verklaring of toepassing WSNP, curatele of instelling van een bewind;
• Wanneer de nalatenschap moet worden vereffend;
• In de bij testament bepaalde gevallen;
• Door het ontslag dat kantonrechter aan de executeur heeft verleend.

Ontslag wegens gewichtige redenen

De executeur wordt ontslag verleend dan wel op eigen verzoek dan wel op grond van gewichtige redenen en dat op verzoek van een mede-executeur of erfgenaam, het Openbaar Ministerie dan wel ambtshalve. Indien een of meerdere erfgenamen het ontslag van de executeur wensen, dan zal de kantonrechter moeten worden verzocht het ontslag op grond van zogenoemde gewichtige redenen uit te spreken. Of daarvan sprake is dient per geval te worden beoordeeld. De wet bepaalt namelijk niet wat gewichtige redenen zijn. Op grond van de bijzonderheden van de individuele zaak kan deze norm op verschillende manieren worden geïnterpreteerd.
Onder voornoemde gewichtige redenen kan in het algemeen het volgende worden begrepen:

• Ernstig tekortschieten in de (tijdige) uitvoering van de taken van de executeur;
• Een – gegrond - ernstig wantrouwen c.q. gebrek aan vertrouwen in de executeur door een of meerdere erfgenamen;
• Indien de executeur vermogensbestanddelen van de nalatenschap verduistert;

De rechtbank Noord-Nederland, locatie Assen heeft bij beschikking van 12 december 2016 onder verwijzing naar arresten van gerechtshoven een en ander treffende verwoord:

“Van gewichtige redenen kan sprake zijn wanneer van een of meer van de erfgenamen niet kan worden gevergd dat de nalatenschap waarin zij deelgenoot zijn nog langer wordt beheerd door de testamentair benoemde executeur. Ook een diepgaand, niet aanstonds weg te nemen wantrouwen van de erfgenamen in de executeurs kan een gewichtige reden opleveren maar dit wantrouwen dient wel gestoeld te worden op concrete en objectieve feiten. Een executeur zal vaker moeilijkheden, wrijvingen en wantrouwen ontmoeten en het behoort tot één van zijn taken om deze aspecten binnen zodanige grenzen te houden dat afwikkeling van de nalatenschap binnen afzienbare tijd mogelijk is. Enkel subjectieve belevenissen zijn ontoereikend voor het verlenen van het ontslag.”

Het antwoord op de vraag of er sprake is van zodanige gewichtige redenen die het ontslag van de executeur rechtvaardigen is niet eenvoudig te geven. Een erfrechtspecialist helpt u verder. Neemt u vrijblijvend contact op met mr. E.J. Luursema indien u juridische vragen heeft over de executeur.